بازار اجاره در دوراهی
تورم ماهانه اجاره مسکن، بالاترین نرخ ۱۱ماه گذشته را ثبت کرد. با ادامه این روند، رشد سالانه اجاره‌بها به مرز ۴۰درصد یا بیشتر می‌رسد؛ تورم سالانه اجاره هم‌اکنون ۳۶.۵درصد است. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد، دو سیاست «نرخ دستوری اجاره» و «مسکن‌دولتی روی زمین ۹۹ساله» نتوانسته «فشار هزینه اجاره» را که بر دهک‌های یک تا سه بیشتر از سایر مستاجرها است، کم کند و اکنون وقت انتخاب «راه دوم» است. توان دهک یک برای پرداخت نقدی در مسکن‌ملی، حداکثر ۱۲میلیون تومان است؛ درحالی‌که خرید این خانه‌ها ۸۵۰ میلیون «آورده نقد» نیاز دارد.
تورم ماهانه اجاره برای سومین ماه متوالی افزایشی شد و با دستیابی به سطح 3درصدی زنگ خطر افزایش تورم نقطه‌ای و سالانه اجاره را به صدا درآورد. در چنین شرایطی سیاستگذاران حوزه مسکن همچنان درگیر انتخاب بهترین شیوه حمایت از فقرای مسکن به‌خصوص در دهک‌های پایین درآمدی هستند. درحالی‌که برخی نمایندگان بر تامین مسکن ملی حمایتی از طریق تامین زمین 99 ساله اصرار دارند، کارشناسان و سیاستگذاران دولتی معتقدند که دهک‌های یک تا 3 درآمدی از پس تامین آورده و اقساط وام در طرح مسکن حمایتی ملکی بر نمی‌آیند و در شرایط کنونی بودجه محدود دولت باید صرف ساخت مسکن دولتی استیجاری برای گروه‌های پایین درآمدی شود.
در حالی طی سال‌های اخیر عمده بودجه دولت در جهت تامین مسکن اقشار نیازمند صرف تامین یارانه ساخت و فروش مسکن ملکی شده که بخشی از خانوارهای دهک پایین به دلیل عدم تامین آورده وارد این طرح‌ها نمی‌شوند، گروهی دیگر وارد شده و به دلیل چالش مالی از آن انصراف می‌دهند و گروهی نیز به ضرورت تامین سایر هزینه‌های ضروری نظیر خوراک و درمان مجبور به فروش امتیاز در میانه راه می‌شوند و به این ترتیب یارانه‌های دولتی در نهایت گروه‌های پایین را خانه‌دار نمی‌کند.
صعود تورم اجاره در میانه جدال سیاستگذاران
تورم ماهانه اجاره مهر به رکورد 11 ماهه رسید؛ این در حالی است که در همین زمان اختلاف میان برخی نمایندگان و دولت در خصوص راه‌حل تامین مسکن فقرا به شدت افزایش داشته است. در شرایطی که برخی نمایندگان تامین زمین 99 ساله را راه‌حل کاهش قیمت زمین و مسکن و در ادامه کاهش فشار بر مستاجران به‌خصوص در دهک‌های پایین درآمدی می‌دانند، کارشناسان وزارت راه و شهرسازی سعی دارند تا اثبات کنند که واگذاری زمین 99 ساله به علت دو مانع به کاهش فشار هزینه مسکن در دهک‌های پایین درآمدی نمی‌انجامد. اولا تجربه نشان‌داده که فقرای مسکن در دهک‌های یک تا 3 درآمدی الزاما با زمین صاحب مسکن نمی‌شوند و دوما در این مقطع هزینه آماده‌سازی زمین فراتر از توان بودجه‌ای دولت و مردم است. براساس گزارش مرکز آمار ایران، تورم ماهانه اجاره برای مهر امسال برابر 3 درصد اعلام شد که این رقم بیشترین میزان این شاخص پس از آبان سال گذشته یعنی بازه 11 ماه اخیر بود.
همچنین تورم نقطه به نقطه اجاره برای مهر نیز برابر 34 درصد اعلام شد؛ طی ماه‌های اخیر تورم نقطه‌ای اجاره‌بها کاهشی شده و از رکوردهای 40 درصدی که در سال قبل برای آن به ثبت رسیده بود، فاصله گرفته است؛ اگرچه کاهش تورم نقطه‌ای اجاره‌بها در نگاه اول داده امیدوارکننده‌ای از وضعیت بازار اجاره‌بها را متصور میکند؛ اما بازگشت تورم ماهانه اجاره به مسیر رشد از مرداد امسال و صعود آن به سطح 3 درصدی برای مهر ماه زنگ خطر جدی جهش دیگر در بازار اجاره‌بها را به صدا درآورد.
تورم نقطه‌ای بیش از 40 درصدی در بازار اجاره در سال 1403 و ماه‌های ابتدایی 1402 نتیجه تورم‌های ماهانه 3 درصدی بود. در عین حال حداکثر رشد تورم اجاره که از حد تحمل خانوار ایرانی در شرایط کنونی خارج نباشد، 20 درصد است؛ این سطح تورمی نتیجه متوسط تورم ماهانه 20 درصدی است و از این منظر نیز تورم ماهانه وضعیت مناسبی را متصور نمی‌کند.
