نخستین فاز بازار بزرگ ایران (ایران‌مال) فردا رونمایی می‌شود. بازاری که گفته می‌شود یکی از پنج مرکز خرید بزرگ دنیاست و در منطقه رقیب ندارد. در این رونمایی که هم‌زمان با نیمه شعبان و روز کارگر است، علاوه بر معرفی وجوه مختلف این پروژه، از پیمانکاران و کارگران فعال در آن قدردانی می‌شود.
بازار بزرگ ایران پروژه‌ای چندوجهی است که دست‌اندارکاران آن، اهمیت این بازار را در همین ویژگی عنوان می‌کنند. ایران‌مال پروژه‌ای تجاری، فرهنگی، مذهبی، رفاهی و تفریحی است و این موضوع، مجتمع مذکور را از سایر مراکز خرید متمایز می‌کند. در این راستا به منظور معرفی پروژه و به بهانه رونمایی از نخستین فاز ایران‌مال، نشستي خبری با حضور جلال رسول‌اف، مدیرعامل بانک آینده به‌عنوان سرمایه‌گذار اصلی پروژه و علا میرمحمد صادقی از چهره‌های برجسته اقتصادی ایران که ریاست هیئت امنای این بازار بزرگ را برعهده دارد، برگزار شد. در این نشست ایران‌مال از دو زاویه تشریح شد. زاویه اول به انگیزه دست‌اندرکاران و تبیین ساخت این پروژه برمی‌گشت. زاویه دیگر نیز جزئیاتی بود که درخصوص ایران‌مال اعلام شد.
میرمحمد صادقی در ابتدای این نشست عنوان کرد: من در شیخ‌نشین‌های خلیج فارس مثل دوبی همیشه اظهار کوچکی می‌کردم که ایرانی‌ها با زحمت و هزینه به این کشورها می‌آمدند و گاهی حتی جنس‌های بنجل را که اغلب ساخت چین بود، خریداری می‌کردند. همین شیخ‌نشین‌ها اغلب به خاطر داشتن چنین امکاناتی به ما فخر می‌فروختند. من همیشه احساس می‌کردم که چرا ما در ایران چنین محلی را نداریم که بتوانیم در مقابل خارجی‌ها سربلند شویم و کالاها را در آنجا عرضه کنیم. بنده پس از انقلاب تاکنون در اتاق بازرگانی فعالیت داشته‌ام. به یاد دارم اوایل انقلاب، ميهمان‌هایی را که از خارج کشور به ایران می‌آمدند تنها به بازار بزرگ تهران می‌بردیم. چراکه جای دیگری برای خرید نبود. به همین دلیل ایران‌مال با انگیزه آبروی ملی ساخته شد که افتخار ملی محسوب می‌شود. مؤسسان این پروژه با توجه به علایق ملی و مذهبی‌اي که داشتند، تصمیم گرفتند هیئت امنایی برای ایران‌مال انتخاب کنند که البته این هیئت، نقشی در مسائل مالی ندارد و من نیز به‌عنوان رئیس هیئت امنا، فعالیت دارم. به گفته او در این پروژه سعی شده افراد از تمام زمان حضور خود در این مجموعه عظیم، به طرق مختلف استفاده کنند و به‌جز خرید، به جنبه‌های دیگر نیز توجه ویژه‌ای شده است. تاکنون نیز شرکت‌های بزرگی برای فعالیت در این مجتمع، قرارداد بسته‌اند. او افزود: دست اندرکاران پروژه، برای انعقاد قراردادها، حساسیت خاصی دارند و افرادی که قرار است در این مجتمع فعالیت کنند، باید دارای شرایط خاص باشند.
در ادامه رسول‌اف نیز به تشریح انگیزه بانک آینده برای حضور در این پروژه و سرمایه‌گذاری در آن پرداخت. او در ابتدا اظهار کرد: توسعه اقتصادی کشورها عمدتا در بخش‌های حقیقی اقتصاد اتفاق می‌افتد و بخش مالی موتور محرک این بخش‌هاست. برآورد متخصصان و اقتصاددانان این است که تمام کشورهای پیشرفته، در بخش‌های مالی توسعه یافته‌اند. بنابراین برای اینکه مسیر توسعه هموار شود، علاوه بر بخش‌های حقیقی اقتصاد، نیازمند بخش مالی قوی، مقتدر و مکمل هستیم.
مدیرعامل بانک آینده با اشاره به دو پایه اصلی اقتصاد در دنیا ادامه داد: برخی از کشورها در دنیا سرمایه‌محور هستند و برخی مانند ایران بانک‌محور. حجم بازار پول در ایران حدود پنج برابر بازار سرمایه است و درواقع بخشی از تأمین مالی بازار سرمایه نیز از طریق بانک‌ها انجام می‌شود. در کشورهای غربی این نسبت متفاوت و اغلب برعکس است و بازار سرمایه پاسخ‌گوی نیازهای مردم است.
به گفته او درحال‌حاضر بیش از 70 درصد تأمین مالی اقتصاد در ایران توسط بانک‌ها انجام می‌شود. در هر دوره که کشور توانسته از توان مالی بانک‌ها بهره‌مند شود، اقتصاد به خوبی به حرکت درآمده و بانک‌ها توانسته‌اند پاسخ‌گوی نیاز مردم و اهداف اقتصادی کشور باشند. اما هر وقت امکان بهره‌برداری برای دولت‌ها میسر نشده، اهداف اقتصادی نیز محقق نشده است.
رسول‌اف با بیان اینکه بانک‌ها نیاز مالی مردم و فعالان اقتصادی را تأمین می‌کنند، به بُعد دیگر تأمین مالی نیز اشاره كرد و گفت: در برخی موارد بانک‌ها به‌طور مستقیم از طریق مشارکت مدنی و مشارکت حقوقی و سرمایه‌گذاری مستقیم وارد فعالیت‌ها می‌شوند. در تمام دنیا نیز در زمان رکود بانک‌ها به طور مستقیم وارد صحنه‌های اقتصادی می‌شوند تا ریسک سرمایه‌گذاری کاهش یابد. از طرفی کارآفرینان و صاحبان ایده‌ای در کشورهای مختلف وجود دارد که دانش انجام یک فعالیت یا ایده نو را دارند که به دلایل نبود منابع مالی یا مشکلات وثیقه‌ای نمی‌توانند آن را اجرا کنند. در این شرایط بانک‌ها به کمک آنها می‌آیند و کار را تا زمان بهره‌برداری پیش می‌برند.
او با اشاره به اینکه بانک آینده از ادغام چندین مؤسسه، تعاونی و بانک ایجاد شده، عنوان کرد: هر یک از این نهادهای مالی دارای پروژه‌هایی بودند که یکی از آنها بازار بزرگ ایران بود. بنابراین بانک آینده در این پروژه به‌عنوان سرمایه‌گذار اصلی وارد شد. بانک آینده توانسته یک ایده بزرگ را به ظهور برساند. ایده‌ای فراتر از پروژه ساختمانی. ایده‌ای چندوجهی که در نوع خود کمتر در دنیا دیده می‌شود. معمولا در مجتمع‌های تجاری دیگر یا امکانات رفاهی غالب است یا بخش تجاری. اما این پروژه به تمام وجوه توجه ویژه دارد.
رسول‌اف به اهمیت ایران‌مال اشاره کرد و گفت: این پروژه از این جهت اهمیت دارد که نه‌تنها بزرگ‌ترین مرکز تجاری کشور است بلکه دارای بزرگ‌ترین مجتمع‌های فرهنگی و رفاهی است که همگان می‌توانند از آن استفاده کنند.
به گفته او، هر سال بسیاری از ایرانی‌ها به خارج از کشور سفر می‌کنند و هزینه‌های سفر آنها نیز بالاست. برخی از این سفرها صرفا به دلیل بازدید و خرید از مجتمع‌های بزرگ تجاری و استفاده از امکانات رفاهی آن کشورهاست.
بنابراین ایده طراحان اصلی این پروژه، هدایت‌کردن بخشی از این سفرها به داخل کشور است. بنابراین این پروژه نه‌تنها موجب صرفه‌جویی در مصرف منابع ارزی می‌شود، بلکه می‌تواند موجب اشتغال‌زایی و ایجاد رونق شود.
ایران‌مال کجاست؟
ایران‌مال بین استان البرز و تهران قرار دارد. طراحی و مطالعه این پروژه دو سال به طول انجامیده و اجرای آن پنج تا شش سال زمان برده است. نخستین فاز ایران‌مال فردا رونمایی می‌شود که بر اساس گفته رسول اف، به‌تدریج و تا چند ماه آینده بخش‌های مختلف تجاری، فرهنگی، ورزشی و رفاهی آن به بهره‌برداری خواهند رسید. این مجموعه بر اساس سه بُعد تخصصی شکل گرفته است؛ فرهنگ و معماری ایرانی، فرهنگ و معماری اسلامی و فرهنگ و معماری نوین.
مساحت کل مجموعه ایران‌مال یک‌میلیون‌و950 مترمربع است که حدود 500 هزار مترمربع آن را واحدهای تجاری تشکیل می‌دهند. در فاز اول نیز از یک‌میلیون‌و 400هزار مترمربع آن رونمایی خواهد شد که 300 هزار مترمربع واحد تجاری و تولیدی دارد. از 550 هزار مترمربع دیگر، در فاز دوم و تا پایان 1399 بهره‌برداری می‌شود.
این مجموعه حدود 200 رستوران دارد. همچنین بزرگ‌ترین فروشگاه کارفو که برای قشر متوسط یا با درآمدهای پایین‌تر است، در آن افتتاح می‌شود.
20 هزار پارکینگ خودرو و موتورسیکلت نیز به صورت رایگان به بازدیدکنندگان تعلق می‌گیرد. هشت هزار خودرو نیز در هر ساعت می‌تواند به این مجموعه وارد و از آن خارج شود.
ایران‌مال دارای 52 دسترسی اعم از تونل، پل، زیرگذر و رمپ‌های مختلف است. آخرین مذاکرات نیز برای ایجاد خط مستقیم مترو به این مجموعه، انجام شده است که احتمالا تا 18 ماه آینده راه‌اندازی خواهد شد. با توجه به موقعیت این مجتمع، برآورد شده 20 میلیون نفر مستقیم می‌توانند از امکانات ایران‌مال استفاده کنند.
علاوه بر آن، در قسمت‌های فرهنگی 40 واحد سینمایی طراحی شده که 12 واحد در فاز یک افتتاح خواهد شد و هزارو 800 صندلی خواهد داشت و 28 واحد دیگر نیز در طرح توسعه است.
ایران‌مال فضاهای ورزشی استانداردی در 15 رشته ورزشی نیز دارد. طولانی‌ترین جاده تندرستی در منطقه نیز در این مجتمع قرار دارد که مسافت آن دوونیم کیلومتر است.
سالن‌های همایش این مجتمع را نباید از یاد برد. باغ دیدار و باغ ماهان نیز نمایانگر فرهنگ و فناوری‌های جدید روز است. همچنین باغ کتاب به وسعت سه‌هزار‌و 300 مترمربع با 67 هزار جلد کتاب و فروشگاه بزرگ کتاب نیز در این مجموعه خودنمایی می‌کند.
بازار ایرانی ایران‌مال، نماد فرهنگ ایرانی و اسلامی است. این بازار بزرگ‌ترین بازار سنتی با معماری سنتی است که بعد از دوره صفویه به‌طور متمرکز ساخته شده و مساحت آن یک هکتار است. این بازار چهار سوق دارد؛ فرش ایرانی، خشکبار ایرانی، صنایع دستی ایرانی و وسایل آنتیک و قدیمی ایرانی. همچنین بازار ایرانی مانند بازارهای قدیمی تالار آینه دارد. از سویی برای نخستین‌بار به‌جای کافي‌شاپ، در این بازار به رسم قدیم شربت‌خانه وجود دارد. دریاچه‌ای به وسعت 13هزار مترمربع نیز از دیگر بخش‌های ایران‌مال است. فضاهای نمایشگاهی این پروژه نیز درخور توجه است. بزرگ‌ترین مرکز نمایشگاهی ایران در ایران‌مال واقع شده که 40 هزار مترمربع است. نمازخانه‌ها و مسجد جامع، امکانات بانکی با نوین‌ترین امکانات، شهربازی سرپوشیده 10هزارمترمربعی و سرای سالمندان با ظرفیت 300 نفر از دیگر امکانات ایران‌مال محسوب می‌شود.
فاز اول آن شامل یک هتل پنج‌ستاره پلاس با 400 اتاق و امکانات بالاست که تا پایان سال به بهره‌برداری می‌رسد. سایر بخش‌های فاز اول نیز سه تا شش ماه آینده افتتاح خواهند شد.
رسول اف در نشست یادشده به حضور حدود 500 پیمانکار ایرانی در پروژه اشاره و اظهار کرد: گفته می‌شود نمی‌توان در ایران کار تیمی و گروهی انجام داد؛ اما در این پروژه نزدیک به 500 پیمانکار ایرانی با 15 تا 25 هزار نفر کنار هم کار می‌کردند. مشاوران خارجی پروژه باور نداشتند در دوران تحریم بتوانیم این کار را پیش ببریم؛ البته ما سعی کردیم عمده کارها را با امکانات ایرانی انجام دهیم، ولی گاهی نیاز به واردکردن برخی از کالاها داشتیم و تحریم‌ها، هزینه‌ها را برای ما بالا می‌برد؛ اما در همان شرایط هم توانستیم پروژه را پیش ببریم.
او به اشتغال‌زایی پروژه اشاره کرد و گفت: در دوره ساخت، توانستیم اشتغال خوبی را ایجاد کنیم و در زمان بهره‌برداری نیز حداقل 15 تا 20 هزار نفر در این مجموعه شاغل خواهند شد. برآورد می‌شود با راه‌اندازی پروژه، برای سه تا چهار هزار نفر نیز اشتغال غیرمستقیم ایجاد شود.
او درباره مالکیت این مجتمع عنوان کرد:
بر اساس روش‌های مرسوم در مجتمع‌های مشابه در دنیا، یک شرکت مالک است و واحدها به‌هیچ‌وجه واگذار نمی‌شوند؛ بلکه اجاره داده می‌شوند یا سهم از فروش از آنها گرفته می‌شود. شرکت مالک نیز سهامی‌عام است و یک شرکت بهره‌بردار نیز در کنار آن فعال است. ما نیز به همین روش عمل کردیم. شرکت مالک در اختیار بانک آینده و سهامی‌عام است. این شرکت با مجوز بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار تأسیس شده است. بخشی از سهام واگذار شده و بعد از بهره‌برداری از پروژه، سهام را در بورس عرضه می‌کنیم و ما به‌عنوان بانک آینده از این مالکیت خارج خواهیم شد.
او همچنین عنوان کرد: بخشی از فاینانس این پروژه را برخی از پیمانکارانی که با ما در ایران‌مال همکاری داشتند، عهده‌دار شدند و از این طریق منابع بانک کمتر درگیر شد.