مبحث دوم: در اهلیت طرفین
* لزوم داشتن اهلیت: متعاملین باید برای معامله اهلیت داشته باشند.(ماده 210ق.م)
1. عدم اهلیت برای معامله کردن ممکن است عام باشد (مانند عدم اهلیت دیوانه یا کودک) یا خاص (مانند عدم اهلیت معامله‌ِی قیم با صغیر) ولی ماده‌ی ۲۱۰ ق.م. ناظر به عدم اهلیت عام است.
* شرایط اهلیت داشتن: برای اینکه متعاملین اهل محسوب شوند باید بالغ و عاقل و رشید باشند.(ماده 211ق.م)
۱. سن بلوغ در پسر ۱۵ سالگی و در دختر نه سال تمام قمری است. تبصره‌ی یک ماده‌ی ۱۲۱0 ق.م.
۲. رشد بالغ باید در دادگاه ثابت شود (تبصره‌ی ۲ ماده‌ی ۱۲۱۰ق.م) ولی رویه‌ی قضایی و اداری اثبات رشد را به کمتر از ۱۸ سال تمام اختصاص داده است.
۳. دیوان کشور لزوم اثبات رشد کودک بالغ شده را محدود به امور مالی کرده است و رسیدن به سن بلوغ را برای احراز رشد درباره‌ی امور غیر مالی کافی می‌داند.
* معامله با صغیر و سفیه و مجنون: معامله با اشخاصی که بالغ یا عاقل یا رشید نیستند به واسطه‌ی عدم اهلیت باطل است.(ماده 212ق.م)
۱. اجمال این ماده در مورد بطلان معامله در جلد دوم قانون مدنی (مواد ۱۲۱۱ به بعد) رفع شده است.
۲. معامله‌ی صغیر غیرممیز باطل و معامله‌ی صغیر ممیز گاه غیر نافذ و در مورد تملکات مجانی نافذ است.
۳. معامله‌ی غیررشید نیز اصولاً غیر نافذ و در مورد تملکات مجانی نافذ است.
4. سفیه می‌تواند برای انجام دادن اموری که اهلیت دارد به دیگران وکالت دهد یا وکالت آنان را بپذیرد.
۵. غیر رشید به معنی عام به اشخاص عقب افتاده و بُله نیز گفته می شود.
* معامله محجورین: معامله محجورین نافذ نیست.(ماده 213ق.م)
۱. واژه‌ی «محجور» در این ماده به معنی «مفلس» و ورشکسته است ولی، در ماده‌ی ۱۲۰۷ ق. م. قانونگذار تغییر اصطلاح داده و آن را شامل صغیر و غیررشید و دیوانه دانسته است.
۲. معسر را نباید در این گروه آورد، زیرا معامله‌ی معسر در هیچ حالتی غیرنافذ نیست.